Χαιρετισμός στην έναρξη του Θερινού Πανεπιστήμιου Βυζαντινών Σπουδών
Για 4η συνεχή χρονιά η χώρα μας, η Βόρεια Ελλάδα, φιλοξενεί το Θερινό Πανεπιστήμιο Βυζαντινών Σπουδών. Ένα θεσμό που συγκεντρώνει καταξιωμένους διεθνώς επιστήμονες σε μια διεπιστημονική προσέγγιση της Βυζαντινής Γραμματείας και της Βυζαντινής Τέχνης, των ιστορικών, πολιτικών οντοτήτων και θεσμών της Βυζαντινής περιόδου. Με συστηματικές και πρωτότυπες συχνά παρουσιάσεις θεματικών παρέχουν ένα πλαίσιο εξειδικευμένων γνώσεων, που εμπλουτίζουν τη μεθοδολογική και θεωρητική σκευή των μεταπτυχιακών φοιτητών και νέων ερευνητών που προέρχονται από πολλές διαφορετικές χώρες, με σημείο σύγκλισης το ενδιαφέρον για τις Βυζαντινές σπουδές.
Σε μια εποχή που οι βυζαντινές σπουδές αποδυναμώνονται, εξ αιτίας μιας απαίδευτης και ανιστόρητης αντίληψης, για το τι είναι χρήσιμο και επίκαιρο στην κοινωνία, η οργάνωση του θερινού πανεπιστημίου σε περίοδο δημοσιονομικής στενότητας συνιστά άθλο. Ο έπαινος του Δήμου (των πολιτών) και των σοφιστών (των ειδικών) ανήκει δικαιωματικά στην ψυχή αυτής της προσπάθειας, στους αγαπητούς φίλους, εδώ και δεκαετίες, Paolo Odorico και Βασίλη Κατσαρό. Αρχικά η τοπική αυτοδιοίκηση στη Δράμα και στη συνέχεια, τα 2 τελευταία χρόνια, η ηγεσία του Υπουργείου Πολιτισμού και Τουρισμού όπως και η Εταιρεία Μελέτης και Έρευνας της Ιστορίας των Σερρών (ΕΜΕΙΣ) αναγνώρισαν τη σημασία αυτής της προσπάθειας και στήριξαν ενεργά μια οργανωμένη μεθοδικά επιστημονική συνάντηση που αναδεικνύει το πολιτιστικό μας κεφάλαιο και συνθέτει τη δημιουργική παρουσία ειδικών στο χώρο των ανθρωπιστικών σπουδών με μια καινοτόμα προσέγγιση. Ο Δήμος Θεσσαλονίκης και η ΕΜΕΙΣ , όπως και το προσωπικό ενδιαφέρον του καλού γνώστη της ελληνικής ιστορίας Γάλλου Προξένου στη Θεσσαλονίκη κατέστησαν εφικτή τη διοργάνωσή του και φέτος στη χώρα μας.
Η αναφορά σε μια περίοδο της ιστορίας που άφησε υψηλά δείγματα πολιτιστικής παραγωγής και κοινωνικής οργάνωσης, αποτελεί ακόμη και σήμερα πεδίο έμπνευσης και μελέτης. Ο μοναστικός τρόπος οργάνωσης και πνευματικής ανάταξης της κοινότητας, όπως εμφανίσθηκε στο Βυζάντιο, επιβιώνει σήμερα με ακμαία παραδείγματα που αποτελούν σημείο αναφοράς και πνευματικής καταφυγής. Ο οικουμενικός χαρακτήρας του Βυζαντίου, με τις πολύπλευρες επιρροές που άσκησε σε πολλές περιοχές και λαούς, η οργάνωση των θεσμών με πρότυπα που προκαλούν το θαυμασμό και το ενδιαφέρον των ειδικών από διαφορετικές επιστήμες, είναι ένα πολύτιμο πολιτιστικό κεφάλαιο που η διαχείρισή του απαιτεί ενδελεχή γνώση του περιεχομένου του και σχέδιο για την αξιοποίησή του.
Για 4η συνεχή χρονιά η χώρα μας, η Βόρεια Ελλάδα, φιλοξενεί το Θερινό Πανεπιστήμιο Βυζαντινών Σπουδών. Ένα θεσμό που συγκεντρώνει καταξιωμένους διεθνώς επιστήμονες σε μια διεπιστημονική προσέγγιση της Βυζαντινής Γραμματείας και της Βυζαντινής Τέχνης, των ιστορικών, πολιτικών οντοτήτων και θεσμών της Βυζαντινής περιόδου. Με συστηματικές και πρωτότυπες συχνά παρουσιάσεις θεματικών παρέχουν ένα πλαίσιο εξειδικευμένων γνώσεων, που εμπλουτίζουν τη μεθοδολογική και θεωρητική σκευή των μεταπτυχιακών φοιτητών και νέων ερευνητών που προέρχονται από πολλές διαφορετικές χώρες, με σημείο σύγκλισης το ενδιαφέρον για τις Βυζαντινές σπουδές.
Σε μια εποχή που οι βυζαντινές σπουδές αποδυναμώνονται, εξ αιτίας μιας απαίδευτης και ανιστόρητης αντίληψης, για το τι είναι χρήσιμο και επίκαιρο στην κοινωνία, η οργάνωση του θερινού πανεπιστημίου σε περίοδο δημοσιονομικής στενότητας συνιστά άθλο. Ο έπαινος του Δήμου (των πολιτών) και των σοφιστών (των ειδικών) ανήκει δικαιωματικά στην ψυχή αυτής της προσπάθειας, στους αγαπητούς φίλους, εδώ και δεκαετίες, Paolo Odorico και Βασίλη Κατσαρό. Αρχικά η τοπική αυτοδιοίκηση στη Δράμα και στη συνέχεια, τα 2 τελευταία χρόνια, η ηγεσία του Υπουργείου Πολιτισμού και Τουρισμού όπως και η Εταιρεία Μελέτης και Έρευνας της Ιστορίας των Σερρών (ΕΜΕΙΣ) αναγνώρισαν τη σημασία αυτής της προσπάθειας και στήριξαν ενεργά μια οργανωμένη μεθοδικά επιστημονική συνάντηση που αναδεικνύει το πολιτιστικό μας κεφάλαιο και συνθέτει τη δημιουργική παρουσία ειδικών στο χώρο των ανθρωπιστικών σπουδών με μια καινοτόμα προσέγγιση. Ο Δήμος Θεσσαλονίκης και η ΕΜΕΙΣ , όπως και το προσωπικό ενδιαφέρον του καλού γνώστη της ελληνικής ιστορίας Γάλλου Προξένου στη Θεσσαλονίκη κατέστησαν εφικτή τη διοργάνωσή του και φέτος στη χώρα μας.
Η αναφορά σε μια περίοδο της ιστορίας που άφησε υψηλά δείγματα πολιτιστικής παραγωγής και κοινωνικής οργάνωσης, αποτελεί ακόμη και σήμερα πεδίο έμπνευσης και μελέτης. Ο μοναστικός τρόπος οργάνωσης και πνευματικής ανάταξης της κοινότητας, όπως εμφανίσθηκε στο Βυζάντιο, επιβιώνει σήμερα με ακμαία παραδείγματα που αποτελούν σημείο αναφοράς και πνευματικής καταφυγής. Ο οικουμενικός χαρακτήρας του Βυζαντίου, με τις πολύπλευρες επιρροές που άσκησε σε πολλές περιοχές και λαούς, η οργάνωση των θεσμών με πρότυπα που προκαλούν το θαυμασμό και το ενδιαφέρον των ειδικών από διαφορετικές επιστήμες, είναι ένα πολύτιμο πολιτιστικό κεφάλαιο που η διαχείρισή του απαιτεί ενδελεχή γνώση του περιεχομένου του και σχέδιο για την αξιοποίησή του.
Η μαρτυρία του Βυζαντινού πολιτισμού είναι έντονη τριγύρω μας στις επικαιροποιημένες μορφές της αρχιτεκτονικής δημιουργίας, της μουσικής, στην εικονογραφία, στην κοινωνική οργάνωση. Σύστοιχο χαρακτηριστικό του Βυζαντινού πολιτισμού ήταν η Οικουμενικότητά του που εκδηλώθηκε με τις πολύπλευρες επιρροές που άσκησε σε όλες τις περιοχές του τότε γνωστού κόσμου. Το Βυζάντιο δεν είναι απλώς ένα καταπίστευμα για να το αφυδατώνουμε στην πλασματική, συντηρητική εκδοχή του ευσεβισμού . Είναι μια ζώσα παράδοση που συνεχίζεται στο σύγχρονο βίο μας.
Έχουμε στο πετσί μας το Βυζάντιο, ισχυρίζεται ο Ελύτης:
«Κάθε φορά που μπαίνω σε μιαν από τις μισογκρεμισμένες και μισοζωγραφισμένες εκείνες μικρές εκκλησίες που απόμειναν ενσωματωμένες, ίδιες βράχια, μέσα στο ελληνικό ύπαιθρο, και με χτυπήσει η μυρωδιά της υγρασίας των τοίχων, μου φαίνεται ότι έρχομαι σε άμεση, σε δερματική σχεδόν επαφή με το σόι μου – λες και έχω αποδείξεις ότι αυτό κρατάει ολόισα από το Βυζάντιο. Κι ένας κόσμος ολόκληρος τότε, με τα μωβ και τα χρυσά του διακόσμου του, μου προσφέρεται σε κοινωνία, μυστική. Πρέπει να σέβεται κανείς πολύ τις αισθήσεις, να τρέμει στη συνείδηση της αγιότητας τους, για να μπορεί να φτάνει έτσι, από τούς αντίποδες, στο ίδιο xριστιανικό αποτέλεσμα. (Οδυσσέα Ελύτη, Ανοιχτά Χαρτιά).
Βρισκόμαστε σε μια περιοχή που η παρουσία του Βυζαντίου είναι ακόμη ζωντανή:
Ο Άθως δίπλα μας, μοναδική Πολιτεία αγιαζομένων.
Οι πανέμορφες βυζαντινές εκκλησιές της Θεσσαλονίκης. Μνημεία που αποτυπώνουν το βάθος και την έκφραση ακόμη και στις λεπτομέρειες της αρχιτεκτονικής τους σύνθεσης, λιτότητα, εσωτερικότητα και συμβολικότητα στην αγιογράφησή τους, που κοινωνούν ακόμη την ευλάβεια, τη λατρευτική παράδοση και ζωή.
Το Μοναστήρι του Τιμίου Προδρόμου στις Σέρρες που αποπνέει με τις μοναδικές τοιχογραφίες του την απέριττη αισθητική και την κοινωνιοκεντρική αντίληψη ενός μοναχισμού που δεν ενδίδει όμως στον πειρασμό της έκπτωσης.
Τις εκκλησιές της Βέροιας και της Καστοριάς όπου η ύλη, ο χώρος και το φως συνθέτουν έναν δυναμισμό μοναδικό και τα μορφολογικά χαρακτηριστικά των ναών αναδεικνύουν την ενδιάθετη πνευματικότητα.
Το πρόσφατο αρχιτεκτονικό επίτευγμα του Ιερού Ναού του Ιερού Ησυχαστηρίου Τιμίου Προδρόμου στο Ακριτοχώρι Σερρών, εξ' ολοκλήρου χτισμένου από παραδοσιακά δομικά υλικά, όπως πέτρα, μάρμαρο, και κεραμικά τούβλα. Μοναδικό εγχείρημα αναβίωσης της τεχνικής που χρησιμοποιούνταν στην εποχή του Βυζαντίου για την κατασκευή ναών.
Θέλω να πω πως έχουμε τριγύρω μας απτά δείγματα, ενταγμένα στην κοινωνική μας ζωή, της οντολογικής έκφρασης ενός πολιτισμού, μιας κοινωνίας, που μέσα από τη μετουσίωση του δόγματος σε θρησκευτικό βίωμα, νοηματοδότησε τα σημαίνοντα και τα ταπεινά της καθημερινής ζωής σε άθλημα κοινωνίας. Μιας κοινωνίας που θεμελίωσε τα ουσιώδη του κοινωνικού της βίου στην ατομική ευθύνη και στην κοινωνική συνοχή.
Το Βυζάντιο εξακολουθεί να αποτελεί ακόμη και σήμερα έναν ανοικτό ιστορικό ορίζοντα, μια πρόκληση, που θα πρέπει να προσεγγίσουμε με την ευλάβεια ενός προνομίου. Όχι για να αποστερήσουμε, μέσα από μια εσωστρεφή συμπεριφορά, το ζείδωρο πνεύμα της ζωντανής του παρουσίας, αλλά για να το κοινωνήσουμε στην οικουμενική του εκδοχή. Το εγχείρημα που έχουν αναλάβει ο Paolo Odorico και ο Βασίλης Κατσαρός είναι υπόθεση που μας αφορά όλους και χρειάζεται τη στήριξή μας! Εύχομαι δημιουργική και ευχάριστη διαμονή στους συνέδρους και κάθε επιτυχία στις εργασίες του Θερινού Πανεπιστημίου.
Μάρκος Μπόλαρης
Βουλευτής ΠΑΣΟΚ Ν. Σερρών!
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου