Τρίτη 8 Νοεμβρίου 2011

ΓΙΩΡΓΟΣ ΠΑΠΑΝΔΡΕΟΥ: Νέα Ορέστεια - Νέα Ιδρυτική Πράξη


Τη βραδιά που ο Πρόεδρος Γιώργος Παπανδρέου σαν Γουλιέλμος Τέλλος έβαλε το ριψοκίνδυνο στοίχημα προειδοποίησα πως αν κερδίσεις “κερδίζεις” λίγα αν χάσεις τα “χάνεις” όλα. Οι “μη δημιουργικοί” στο περιβάλλον, πρωταγωνιστές και κομπάρσοι, σ’ έναν παροξυσμό του groupthink, σε μια αιφνίδια συσκότιση του νου (άτη) τον έσπρωξαν στο μοιραίο διάβημα. “Όπως τους διώχνει κάνουν κι αμέριμνοι τραβούν για το χαμό” λέει για την άτη του Αγαμέμνονα η Ιλιάδα. Μπορεί όμως μια χαμένη ζαριά στο πεδίο της συμβατικής πολιτικής σε ένα άλλο βαθύτερο επίπεδο της πραγματικότητας να αποδειχθεί “μαγική ζαριά”; Ναι, λέμε στην Έβδομη Αίσθηση. “Είναι η μαγική ζαριά που βγάζει το μοιραίο αριθμό με τον οποίο κερδίζεις ακόμα κι όταν τα έχεις χάσει όλα” (1). Ναι, εφόσον εισερχόμεθα στην τραγική αίσθηση του ναυαγισμού που μεταμορφώνει εσωτερικά τους ανθρώπους και μπορεί να δημιουργήσει τελικά την τραγική συναίσθηση μιας κοινής μοίρας.
Σε λίγο ο “Δολοφόνος με το Αγγελικό Πρόσωπο”(2), ο Killer, δεν θα είναι Πρωθυπουργός. Μπορεί η θυσία του, ο “ιδρυτικός φόνος” να γίνει η απαρχή μιας νέας ιδρυτικής πράξης στην πολιτική ζωή όπως είχαμε προαναγγείλει;(3)
Τις μέρες του 2004 που αναλάμβανε δημοψηφισματικά θριαμβευτής αρχηγός τον έβλεπα και το έγραψα σαν νέο Ορέστη σημαδεμένο από την Τρόικα Μοίρα της φυλής του Ατρέα (Κλωθώ, Λάχεσις, Άτροπος). Το ΠΑΣΟΚ ήταν η φυλή του Ατρέα, το “Άργος”, ο κύκλος της Νέας Ορέστειας, η πολιτική οικογένεια του παπα-Ανδρέα (Σταυρόπουλου) από το Καλέντζι της Αχαΐας που κυριάρχησε μεταπολεμικά στην Ελλάδα(4).
Η τραγική γνώση δημιουργούσε μέσα μου το σκοτεινό συναίσθημα που καλλιέργησε ο Αισχύλος ότι στην “τρίτη γενιά”, στους “εγγονούς” της ιστορίας πληρώνονται τα παλιά και ανεξόφλητα “χρέη”. Κάθε χρόνο έγραφα ένα βιβλίο με αποκλειστικό θέμα σε πολλές παραλλαγές τις προειδοποιήσεις κινδύνου ενώπιον μιας επερχόμενης καταστροφής. Επεχείρησα μάταια να υποδυθώ το ρόλο ενός διακριτικού Πυλάδη δίχως να μπλέξω ποτέ σε διαγκωνισμούς και παίγνια εξουσίας. Εν μέσω μιας μεγάλης κρίσης, συστημικής, ελληνικής και ευρωπαϊκής, προειδοποιούσαμε, τα διαβολικά γεγονότα θα συνωμοτούν σε μια καταστροφική αλυσίδα κι ο “αναίτιος εγγονός” της ιστορίας, ο νέος Ορέστης τη μια θα ολιγωρεί και θα αφήνει τα πράγματα να πάρουν το δρόμο τους, την άλλη κάνει επιλογές σε πρόσωπα και πράγματα θαρρείς και υπακούει σ’ ένα τυφλό κάλεσμα της Τρόικας Μοίρας για να πραγματωθεί ο “χρησμός” ως αυτοεπιβεβαιούμενη προφητεία. Ο αμείλικτος μηχανισμός της ελληνικής τραγωδίας πήρε μπροστά. Ο νέος Ορέστης γίνεται τελικά παίγνιο περιστάσεων που ξεπερνούν τον έλεγχό του και τη δική του ευθύνη και μεταμορφώνεται παρά τη θέλησή του σε ήρωα τραγωδίας.
Ο εγγονός του Ατρέα φάνηκε να ολοκληρώνει και να επεκτείνει το “Βασίλειο των Ατρειδών”, στην πραγματικότητα όμως το “διαλύει”, τελειώνει δηλαδή την παλαιά τάξη πραγμάτων και αντικειμενικά θέτει στην ημερήσια διάταξη ένα ιδρυτικό ζήτημα, όπως συμβαίνει λυτρωτικά, καθαρτήρια σε κάθε τραγωδία. Όταν πρωταγωνιστές, εχθροί και “φίλοι”, - μέγιστοι εν τοις μικροίς, ελάχιστοι εν τοις μεγάλοις -, όταν “αδελφοί” και “συγγενείς” - νευρωτικές Ιφιγένειες και Ηλέκτρες -, όταν μαθητευόμενοι μάγοι, ολέθριοι συμβουλάτορες, “προδότες” και “προδομένοι”, βαρόνοι, “κηπουροί”, κι αποδιοπομπαίοι τράγοι είναι έτοιμοι να επιστρέψουν στους χιλιοπαιγμένους ρόλους, εκείνος ήρεμα, απλά, στωικά, όπως πρέπει στην ιερότητα του τραγικού ήρωα, αναγγέλλει από το βήμα της Βουλής το τέλος του θυσιαστικού κύκλου με τα παρακάτω λόγια:
“Ελπίζω να συμβολίσουν αυτές οι πράξεις μου μια διαφορετική εικόνα και κουλτούρα στην πολιτική μας ζωή... να στείλουν ένα μήνυμα ότι δεν είμαστε μεταξύ μας εχθροί, ότι μπορούμε να κοιτάξουμε ο ένας τον άλλο χωρίς μίσος, χωρίς πόλωση, με αλληλεγγύη και αγάπη”.
Ο “εγγονός”, δίχως ίσως να το έχει συνειδητοποιήσει ακόμα και ο λογογράφος του, το ξεκόβει σε όλους όπως ο Αρτώ “Κύριοι, καιρός να τελειώνουμε με τα παλαιά αριστουργήματα”.
Η παραίτηση του Γιώργου Παπανδρέου αντικειμενικά, ανεξάρτητα από εφήμερες περιπλοκές, εμβαλωματικές, ψυχαναγκαστικές λύσεις της στιγμής, τις υστερικές άμυνες του παλαιού καθεστώτος, εγκαινιάζει στο άμεσο μέλλον μέσα από μια οδυνηρή μετάβαση ένα νέο πολιτικό και πολιτειακό κύκλο, μια τριπλή ιδρυτική πράξη
  • την είσοδο στην εποχή των συμμαχικών προγραμματικών κυβερνήσεων και το τέλος του παλαιού δικομματισμού
  • τη νέα ίδρυση, τη θετική υπέρβαση της “φυλής του Ατρέα”, τη ριζική ανασύνθεση του πολιτικού χώρου μεταξύ δεξιάς και κομμουνιστικής αριστεράς, την ενεργό παρουσία ενός νέου πολιτικού αστερισμού που θα υπερβαίνει τις παλαιές συντεταγμένες
  • τον πολιτειακό - συνταγματικό μετασχηματισμό του μεταπολιτευτικού καθεστώτος.

Ένα δημοψήφισμα τον έφερε στην κορυφή, ένα “δημοψήφισμα” προκάλεσε την πτώση του αλλά ίσως είναι στο τέλος αυτή η ακούσια “μαγική ζαριά” που κερδίζει όταν τα έχεις χάσει όλα. Δεν έχω αυταπάτες. Οι μοιραίοι “επαγγελματίες”, πριν πηδήξουν στο επόμενο βαγόνι, θα κάνουν τα πάντα να τον φέρουν στα μέτρα τους, να σκηνοθετήσουν τη μετατροπή του από σεβαστό πρωταγωνιστή μιας ελληνικής τραγωδίας σε ήρωα παρωδίας. Να συρρικνώσουν δηλαδή το ιδρυτικό νόημα των στιγμών που ζούμε. Όμως ο κύβος ερρίφθη.

---------------
1. Έβδομη Αίσθηση, σελ. 89
2. Ε! Πρόεδρε, σελ. 18-20
3. Έβδομη Αίσθηση, σελ. 143
4. Ζητούνται Αλχημιστές, σελ. 290 - 305

Εμφάνιση 5 σχολίων

  • SpiderN
    http://www.protagon.gr/?i=prot...

    Τα λέει όλα.

  • Nikos_11_11_64
    Αγαπητέ Μίμη
    Εξαιρετικό το κείμενό σου αποδεικνύει μέσω μίας ιδιότυπης τρυφερότητας προς το ΓΑΠ ότι είσαι καλός άνθρωπος που τιμάει το φίλο του παρά τα ιστορικά λάθη που διέπραξε.
    Θα σε επαναφέρω σε πιο πεζά θέματα, αυτές τις μέρες μου έρχονται στο μυαλό σκηνές από τη νεώτερη ιστορία μας. Η χρεωκοπία του 1893, το κρητικό ζήτημα και η διχογνωμία στην Κρήτη για την άμεση ένωση ή την αυτονομία μετά την επανάσταση του 1889 και  του 1895-6, η απαίτηση των μεγάλων δυνάμεων για αυτονομία και ο διοικητής  Καραθεοδωρή πασά, η αντίδραση των τουρκοκρητικών και οι σφαγές των ελληνοκρητικών το Γενάρη του 1897. Η δράση της εθνικής εταιρείας και ο αναβρασμός στην Αθήνα, η εμπλοκή ελληνικών δυνάμεων στην Κρήτη και ο ελληνοτουρκικός πόλεμος τον Απρίλη του 1897 λόγω Κρήτης και Μακεδονίας. Ήταν ο πρίγκηπας Κωνσταντίνος αρχηγός του στρατού και οι πρίγκηπες Γεώργιος και Νικόλαος επικεφαλής μονάδων του στρατού που εγκατέλειπαν ηττημένοι και τροχάδην  τη Λάρισα, έχασαν τα Φάρσαλα, το Βελεστίνο, το Δομοκό, άφησαν τη Λαμία και προσπάθησαν να στηθούν στις Θερμοπύλες για να σταματήσουν την κάθοδο των Τούρκων στην Αθήνα.
    Οι μεγάλες δυνάμεις όμως δεν το επέτρεψαν, ούτε καν στη Λαμία δεν άφησαν τους Τούρκους να μπουν, μας έσωσαν, έναντι μίας πολεμικής αποζημίωσης που επιβλήθηκε στην επιτιθέμενη Ελλάδα, τους λόφους της Μελούνας  ένα μικρό εδαφικό κέρδος  για την Τουρκία έτσι ώστε  να ελέγχουν τα τουρκικά τηλεβόλα τον κάμπο, λίγο μετά το 1898 μας επιβλήθηκε και ο διεθνής οικονομικός έλεγχος αφενός για να ξεπληρωθούν τα παλιά δάνεια από την επανάσταση  και δω, αφετέρου για να αποκτήσουμε πρόσβαση σε νέες πηγές δανεισμού απαραίτητες για βασικές λειτουργίες του κράτους.
    Όμως οι πρίγκηπες διασώθηκαν, ο ένας εξ αυτών έγινε και ηγεμόνας της κρητικής πολιτείας μέχρι που ο Βενιζέλος τον ξεδόντιασε με το Θέρισο. Ο Κωνσταντίνος και τ' αδέρφια του διοικούσαν ξανά το στρατό, μέχρι που ξέσπασε το κίνημα του στρατιωτικού συνδέσμου με μία εκ των απαιτήσεών του την απομάκρυνση των πριγκίπων από το στράτευμα.
    Ήρθε ο Βενιζέλος διέλυσε το παλιό πολιτικό σύστημα, ο Γεώργιος ο Α έμπειρος μονάρχης αγκαλιάζει το Βενιζέλο και τον αφήνει απερίσπαστο κυβερνήτη. Δύο πράξεις όμως του Βενιζέλου απέβησαν μοιραίες για το μέλλον της Ελλάδας και το δικό του, η αναθεωρητική βουλή και η τοποθέτηση εκ νέου του Κωνσταντίνου στην ηγεσία του στρατεύματος. Δύο μοιραίες πράξεις ιδίως η δεύτερη, γιατί αφενός δεν ξεφορτώθηκε δια παντός τη βασιλική οικογένεια, αφετέρου βρήκε τον πρίγκηπα μπροστά του τα επόμενα χρόνια.
    Ήρθε ο Α' Βαλκανικός πόλεμος, η απελευθέρωση της θεσαλονίκης και των Ιωαννίνων, η εκτόξευση του πρίγκηπα και διαδόχου ως Κωνσταντίνου ΙΒ στο συλλογικό υποσυνείδητο παρά το γεγονός ότι αντιμετώπισε έναν διαλυμένο τουρκικό στρατό, διασκορπισμένο σε πολλά μέτωπα και παρά τη διαφωνία του με το Βενιζέλο στην πορεία του στρατού, ήταν βέβαια η απάντηση στο ταπεινωτικό 1897. Όμως η δολοφονία του βασιλιά στις 5/3/1913 στη Θεσ/κη έφερε τον Κωνσταντίνο από υφιστάμενο σε πραγματικό προϊστάμενο του Βενιζέλου, ενώ  έδρεψε επιπρόσθετα και τις δάφνες του νικηφόρου και πιο δύσκολου Β Βαλκανικού πολέμου τον Ιούνη του 1913.
    Τα επόμενα είναι γνωστά, (η αποπομπή του Βενιζέλου για δύο φορές, ακόμη και μετά τις εκλογές του 1915, η μήνις των Αγγλογάλλων έναντι του γερμανόφιλου Κωνσταντίνου, τα δύο κράτη, η συνθήκη των Σεβρών, οι εκλογές του 1920, η απώλεια του μικρασιατικού ελληνισμού και η καταστροφή του 1922) όμως ο πυρήνας του επερχόμενου εθνικού διχασμού και της εθνικής τραγωδίας  είναι στο 1910-11, παρά τη συνετή στάση του Βενιζέλου δεν αποσοβήθηκε η ρήξη, όφειλε ο μεγάλος πολιτικός είτε να είχε "ξεπαστρέψει" τη βασιλική οικογένεια όταν μπορούσε, είτε να μην είχε δώσει ποτέ την ευκαιρία στο διάδοχο πρίγκηπα ως επικεφαλής του στρατού να θέσει τον εαυτό του εντολοδόχο Θεού και Πεπρωμένου και εκφραστή του αντιβενιζελικού μπλοκ.

  • despina31

  • catalinas
    Το μόνο που μένει  είναι να δούμε την πιο τρανταχτή περίπτωση ανεπάρκειας, να ειναι η επόμενη μούσα σου.

    Ψαχνω να βρω τι είναι αυτό που σε εμποδίζει να διαολοστειλεις τον πανιβλακα αμερικανο της συμφοράς, και να βρεις να κουράρεις ένα απο τα παληκαρια που σιγουρα θα εχεις τριγυρω σου.

    Είναι η κεφαλαιοποίηση του βαθέως ΠΑΣΟΚ με τις τρισάθλιες λεγεωνες του, τόσο μεγαλη? Ακομα και σε αυτην την περιπτωση που το  ΠΑΣΟΚ real estate ειναι ο κορμός του κράτους που δεν μπορεί να αλλάξει, δεν μπορει να βρεθεί κάποιος άλλος?

    Πως τολμάς να συνδέεις το ιδρυτικό νόημα των στιγμών που ζούμε και συνάμα τις ελπίδες μας, με την αναγένηση του χατζηανέστη?

  • στο ίδιο κλίμα:
    The Only Leader Who Understood Greece's Real Problem is Resigning
    http://www.theatlanti...
    ...A few thousand years after Greeks invented Western
    civilization, the basic premise behind it has broken down: the Greek individual and the Greek state no longer work in concert. Over the past generation, Greece has been slowly devolving
    into a state of quiet anarchy. Maybe the soon-resigning Prime Minister understood this as well as he appeared to or maybe he didn't.
    ...For any society to function, its people must consent to be governed; Greeks have been giving less and less consent for years, something that did not become clear until its financial crisis. Papandreou tried to bring the Greek state and people back together, something that will takes years to actually accomplish. If his successor is to carry on this mission, he or she will need the European Union's support. They should give it

     http://mimisandroulakis.blogspot.com/2011/11/blog-post_08.html#disqus_thread

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου