The innocence of Greeks
Τι φοβάται η Γερμανία και απαγορεύει την προβολή της ταινίας για τον Μωάμεθ;
Κυριακή 23 Σεπτεμβρίου 2012
«Μπορώ να φανταστώ επαρκείς λόγους για να απαγορευτεί η παρουσίαση της ταινίας», δήλωσε πρόσφατα η καγκελάριος της Γερμανίας, αναφερόμενη στην πρόθεση της κυβέρνησής της να απαγορέψει τη δημόσια παρουσίαση του φιλμ The innocence of Muslims στη χώρα της. «Η ελευθερία του λόγου έχει και όρια», πρόσθεσε με νόημα, εννοώντας πως όταν θίγεται μια ομάδα του πληθυσμού σε μια πολυεθνική κοινωνία, η ελευθερία του λόγου πρέπει να υποχωρεί.
Στο ίδιο μήκος κύματος, ο υπουργός Εσωτερικών της κυβέρνησής της κ. Friedrich εξέφρασε δημόσια τους φόβους του ότι αν παιχτεί αυτή η ταινία, όπως έχει δηλώσει η πολιτική κίνηση Pro Deutschland – μια «δεξιά απόκλιση» που αποσχίστηκε από το μητρικό Χριστιανοδημοκρατικό κόμμα, δηλαδή κάτι σαν οι Ελεύθεροι Γερμανοί – ότι επιθυμεί, υπάρχει κίνδυνος για διατάραξη της κοινωνικής ειρήνης.
Έτσι το δίλημμα, αν πρέπει να επιτραπεί η δημόσια παρουσίαση αυτής της ταινίας ή όχι, έχει αρχίσει να συζητιέται έντονα στα γερμανικά Μέσα, με την πλειοψηφία να τάσσεται προς το παρόν με την άποψη της Merkel.
Στο στρατόπεδο των υπερασπιστών της ελευθερίας της έκφρασης τάσσονται παραδόξως ακραίες συντηρητικές έως ακροδεξιές φωνές, κλασικοί φιλελεύθεροι, σοσιαλδημοκράτες και ορισμένοι από την Αριστερά. Στο στρατόπεδο της απαγόρευσης της ταινίας συνωστίζονται πάλι συντηρητικοί, γνωστοί και από τις φραστικές επιθέσεις τους κατά των Ελλήνων τα τελευταία τρία χρόνια, οπαδοί της ιδεολογίας του πολυπολιτισμού, Ισλαμικές οργανώσεις και τμήματα της Αριστεράς. Με άλλα λόγια, μπάχαλο.
Τι μπορεί, όμως, να σημαίνουν όλα αυτά; Γιατί τόση φαιά ουσία για το αν παρουσιαστεί ή όχι στη Γερμανία μια κακόγουστη ταινία που παρουσιάζει τον ιδρυτή του Ισλάμ με τη μορφή μιας ιστορικής καρικατούρας; Γιατί τόση κατανόηση και ενσυναίσθηση από τους πρώην αρνητές του πολυπολιτισμού για την ευαισθησία των ζηλωτών μιας θρησκείας που απειλούν ότι αν παιχτεί η ταινία, θα γίνει το έλα να δεις; Ποιες άλλες ομάδες μπορούν να απειλήσουν για διατάραξη της κοινωνικής ασφάλειας και γαλήνης με τόσο δραστικό τρόπο, χωρίς πάραυτα να κατακεραυνωθούν ως φανατικοί εκβιαστές που δεν έχουν καμία θέση στη φιλελεύθερη Ευρώπη; Πώς έδεσε ξανά η συμμαχία των ασυμβίβαστων οπαδών του multi-kulti με τους ασυμβίβαστους οπαδούς του uni-kulti; Ποια είναι η συγκολλητική ουσία;
Ας θυμηθούμε τη γνωστή έκφραση Έλληνα πολιτικού, ότι υπάρχουν πράγματα που γίνονται και δεν λέγονται, όπως επίσης και πράγματα που λέγονται και δεν γίνονται. Και ας την τροποποιήσουμε κάπως: υπάρχουν κίνητρα που προβάλλονται για αποφάσεις που λαμβάνονται, και κίνητρα που τις υπαγορεύουν πραγματικά και δεν προβάλλονται.
Το προβαλλόμενο κίνητρο για την πρόθεση απαγόρευσης της παρουσίασης της ταινίας, που χλευάζει τον ιδρυτή του Ισλάμ, είναι ο σεβασμός του «άλλου», η κατανόηση απέναντι στις ευαισθησίες του διαφορετικού, η αποφυγή της πρόκλησης, το «τακτ» απέναντι στα αισθήματα των Μουσουλμάνων. Και εδώ αρχίζουν τα δύσκολα.
Διότι αν αυτό είναι το πραγματικό σου κίνητρο και θέλεις να έχεις στοιχειώδη συνέπεια, που σημαίνει ότι το εν λόγω κίνητρο δεν μπορεί να είναι περιστασιακό και να εφαρμόζεται επιλεκτικά, τότε δεν μπορείς να καταδικάζεις ως ανελεύθερα τα καθεστώτα που κάνουν το ίδιο πράγμα – απαγορεύουν την κριτική στα δικά τους «ιερά».
Δεν πέρασαν ούτε καν λίγες εβδομάδες που όσοι δείχνουν τώρα κατανόηση για την οργή των Μουσουλμάνων ζηλωτών, εξαπέλυαν μύδρους εναντίον του Putin για το τόσο ανελεύθερο καθεστώς της Ρωσίας που δεν επιτρέπει να χρησιμοποιείται η Μητρόπολη για την εκδήλωση της κριτικής διαμαρτυρίας του συγκροτήματος Pussy Riots. Το ίδιο και με την Κίνα και την απαγόρευση της «πολιτισμικής κριτικής» στην επικράτειά της.
Και τι γίνεται με την επιλεκτική εφαρμογή της αρχής της «κατανόησης» που οδηγεί σε απαγορεύσεις, αφού στην ίδια επικράτεια, τη Γερμανία, όταν θίγεται το συναίσθημα των Μουσουλμάνων ανεβαίνουν τα γράδα της ευαισθησίας, αλλά όταν θίγεται το συναίσθημα των Ελλήνων, αυτών των «απατεώνων στην Ευρωοικογένεια», τα γράδα κατεβαίνουν; Μπορούν, στην ίδια χώρα, ορισμένα «ιερά» να απαγορεύεται να θίγονται και άλλα να επιτρέπεται να κουρελιάζονται; Η ευελιξία αυτή είναι ύποπτη, και μάλιστα για τα γερμανικά δεδομένα της «άτεγκτης» τήρησης των κανόνων….
Όμως, η επιλεκτικότητα στην εφαρμογή της αρχής του σεβασμού του συλλογικού «άλλου», εξηγείται. Δεν πρόκειται για…ατύχημα.
Το πραγματικό κίνητρο της στάσης της γερμανικής κυβέρνησης σε ό,τι αφορά την απαγόρευση της ταινίας ενός κόπτη μετανάστη στις Ηνωμένες Πολιτείες που, όπως συχνά συμβαίνει στην Ιστορία, δεν μπορούσε ποτέ να φανταστεί τον παγκόσμιο απόηχο που θα είχε μια ερασιτεχνική και κακόγουστη σάτιρα για τον ιδρυτή του Ισλάμ, δεν είναι η όψιμη προσχώρηση στην ιδεολογία του πολυπολιτισμού ή της ανεκτικότητας απέναντι στις ειδικές ευαισθησίες των ζηλωτών του Ισλάμ. Αν υπήρχε πραγματικά τέτοιο ενδιαφέρον θα το είχαμε δει από καιρό, κυρίως στην εξωτερική πολιτική, αλλά και στην εσωτερική.
Αν, όμως, οι ζηλωτές αρχίζουν να πυρπολούν τις γερμανικές πρεσβείες σε ασιατικές και αφρικανικές χώρες, αν μουσουλμάνοι καταναλωτές αρχίζουν να μποϋκοτάρουν γερμανικά προϊόντα, αν οι πιστοί δεν επιθυμούν «αγορές» πολεμικού υλικού από γερμανικά εργοστάσια, τότε μπορεί να ανέβουν και τα επιτόκια δανεισμού της Γερμανίας από τις «αγορές», μπορεί να κλυδωνίζεται το βάθρο του ΑΑΑ από τους οίκους αξιολόγησης, μπορεί να μην υπάρχουν πολλές παραγγελίες και να υπάρχουν περισσότερες απολύσεις, μπορεί… μπορεί…
Και στο εσωτερικό; Στο εσωτερικό μπορεί να προκύψουν σκηνές με τη γερμανική αστυνομία να καταδιώκει, να συλλαμβάνει και να δέρνει όχι κομμουνιστές – με αυτό δεν θα υπήρχε πρόβλημα στο «ίματζ» της χώρας – αλλά «ξένους», και μάλιστα Μουσουλμάνους, να κυνηγά διαδηλωτές που καταφεύγουν σε τζαμιά στην Κολωνία και το Βερολίνο, με τα μικρόφωνα να καταγράφουν την ιαχή «Allahu akbar» – και να τρομάξουν οι νοικοκυραίοι για τη μεταφορά τόσης «διαφορετικότητας» μέσα στην επικράτεια.
Με την ευρωπαϊκή ταυτότητα υπάρχει πρόβλημα, και η πιο χαρακτηριστική περίπτωση για να το δει κανείς καθαρά είναι, λόγω παρελθόντος αλλά και λόγω της ισχυρής οικονομίας, η Γερμανία. Οι «αγορές» δεν προσδιορίζουν, πλέον, μόνο την οικονομική πολιτική των ευρωπαϊκών κρατών, δεν ορίζουν μόνο τα περιεχόμενα των Μνημονίων, δεν είναι υπεύθυνες μόνο για την αποδιοργάνωση της κοινωνικής ζωής και για την αποδόμηση των ονείρων εκατομμυρίων νέων στην Ευρώπη, μαζί και της νέας γενιάς των Ελλήνων.
Για τις «αγορές» και τους butler τους από το χώρο της πολιτικής δεν υπάρχουν «ιερά» πράγματα. Ούτε η τιμή του προφήτη, ούτε η αξιοπρέπεια των Ελλήνων ανήκουν σ’ αυτά. Το ότι η γερμανική κυβέρνηση και μέρος της αντιπολίτευσης στη χώρα ευαισθητοποιήθηκαν ξαφνικά μήπως πληγωθούν οι πιστοί του Ισλάμ, αποτελεί την πεμπτουσία της πολιτικής υποκρισίας. Διότι το μόνο «ιερό» που φαίνεται να έχει μείνει πλέον στη νεοφιλελεύθερη Ευρώπη, είναι το όσιο των «αγορών»: το κέρδος.
Τέτοια ταύτιση πολιτικής και τραπεζών, πολιτικής ηγεσίας και οικονομικής ελίτ, είχαμε καιρό να δούμε στην Ευρώπη και πολλοί νομίσαμε ότι η εποχή αυτή ήταν ένα ιστορικό ατύχημα. Λίγοι πρέπει να είναι αυτοί που μπόρεσαν να προβλέψουν ότι κάποια στιγμή οι «αγορές» δεν θα προσδιορίζουν μόνο το επιτόκιο δανεισμού και την πολιτική κουλτούρα της Ευρώπης, αλλά και την ίδια την πολιτική και πολιτισμική της ταυτότητα. Βούληση των σημερινών ευρωπαϊκών ηγεσιών να υπερασπιστούν την ταυτότητα της Ευρώπης, δεν υπάρχει. Ως υπέρμαχος της ευρωπαϊκής ιδέας, πολύ θα ήθελα να διαφωνήσω με τον Grass, όταν έγραφε για τη Ντροπή της Ευρώπης. Διαπιστώνω για μια φορά ακόμη ότι ο νομπελίστας έχει καλύτερα επιχειρήματα, τελικά.
*O Θανάσης Γκότοβος είναι καθηγητης Παιδαγωγικής του Πανεπιστημιου Ιωαννίνων.
«Μπορώ να φανταστώ επαρκείς λόγους για να απαγορευτεί η παρουσίαση της ταινίας», δήλωσε πρόσφατα η καγκελάριος της Γερμανίας, αναφερόμενη στην πρόθεση της κυβέρνησής της να απαγορέψει τη δημόσια παρουσίαση του φιλμ The innocence of Muslims στη χώρα της. «Η ελευθερία του λόγου έχει και όρια», πρόσθεσε με νόημα, εννοώντας πως όταν θίγεται μια ομάδα του πληθυσμού σε μια πολυεθνική κοινωνία, η ελευθερία του λόγου πρέπει να υποχωρεί.
Στο ίδιο μήκος κύματος, ο υπουργός Εσωτερικών της κυβέρνησής της κ. Friedrich εξέφρασε δημόσια τους φόβους του ότι αν παιχτεί αυτή η ταινία, όπως έχει δηλώσει η πολιτική κίνηση Pro Deutschland – μια «δεξιά απόκλιση» που αποσχίστηκε από το μητρικό Χριστιανοδημοκρατικό κόμμα, δηλαδή κάτι σαν οι Ελεύθεροι Γερμανοί – ότι επιθυμεί, υπάρχει κίνδυνος για διατάραξη της κοινωνικής ειρήνης.
Έτσι το δίλημμα, αν πρέπει να επιτραπεί η δημόσια παρουσίαση αυτής της ταινίας ή όχι, έχει αρχίσει να συζητιέται έντονα στα γερμανικά Μέσα, με την πλειοψηφία να τάσσεται προς το παρόν με την άποψη της Merkel.
Στο στρατόπεδο των υπερασπιστών της ελευθερίας της έκφρασης τάσσονται παραδόξως ακραίες συντηρητικές έως ακροδεξιές φωνές, κλασικοί φιλελεύθεροι, σοσιαλδημοκράτες και ορισμένοι από την Αριστερά. Στο στρατόπεδο της απαγόρευσης της ταινίας συνωστίζονται πάλι συντηρητικοί, γνωστοί και από τις φραστικές επιθέσεις τους κατά των Ελλήνων τα τελευταία τρία χρόνια, οπαδοί της ιδεολογίας του πολυπολιτισμού, Ισλαμικές οργανώσεις και τμήματα της Αριστεράς. Με άλλα λόγια, μπάχαλο.
Τι μπορεί, όμως, να σημαίνουν όλα αυτά; Γιατί τόση φαιά ουσία για το αν παρουσιαστεί ή όχι στη Γερμανία μια κακόγουστη ταινία που παρουσιάζει τον ιδρυτή του Ισλάμ με τη μορφή μιας ιστορικής καρικατούρας; Γιατί τόση κατανόηση και ενσυναίσθηση από τους πρώην αρνητές του πολυπολιτισμού για την ευαισθησία των ζηλωτών μιας θρησκείας που απειλούν ότι αν παιχτεί η ταινία, θα γίνει το έλα να δεις; Ποιες άλλες ομάδες μπορούν να απειλήσουν για διατάραξη της κοινωνικής ασφάλειας και γαλήνης με τόσο δραστικό τρόπο, χωρίς πάραυτα να κατακεραυνωθούν ως φανατικοί εκβιαστές που δεν έχουν καμία θέση στη φιλελεύθερη Ευρώπη; Πώς έδεσε ξανά η συμμαχία των ασυμβίβαστων οπαδών του multi-kulti με τους ασυμβίβαστους οπαδούς του uni-kulti; Ποια είναι η συγκολλητική ουσία;
Ας θυμηθούμε τη γνωστή έκφραση Έλληνα πολιτικού, ότι υπάρχουν πράγματα που γίνονται και δεν λέγονται, όπως επίσης και πράγματα που λέγονται και δεν γίνονται. Και ας την τροποποιήσουμε κάπως: υπάρχουν κίνητρα που προβάλλονται για αποφάσεις που λαμβάνονται, και κίνητρα που τις υπαγορεύουν πραγματικά και δεν προβάλλονται.
Το προβαλλόμενο κίνητρο για την πρόθεση απαγόρευσης της παρουσίασης της ταινίας, που χλευάζει τον ιδρυτή του Ισλάμ, είναι ο σεβασμός του «άλλου», η κατανόηση απέναντι στις ευαισθησίες του διαφορετικού, η αποφυγή της πρόκλησης, το «τακτ» απέναντι στα αισθήματα των Μουσουλμάνων. Και εδώ αρχίζουν τα δύσκολα.
Διότι αν αυτό είναι το πραγματικό σου κίνητρο και θέλεις να έχεις στοιχειώδη συνέπεια, που σημαίνει ότι το εν λόγω κίνητρο δεν μπορεί να είναι περιστασιακό και να εφαρμόζεται επιλεκτικά, τότε δεν μπορείς να καταδικάζεις ως ανελεύθερα τα καθεστώτα που κάνουν το ίδιο πράγμα – απαγορεύουν την κριτική στα δικά τους «ιερά».
Δεν πέρασαν ούτε καν λίγες εβδομάδες που όσοι δείχνουν τώρα κατανόηση για την οργή των Μουσουλμάνων ζηλωτών, εξαπέλυαν μύδρους εναντίον του Putin για το τόσο ανελεύθερο καθεστώς της Ρωσίας που δεν επιτρέπει να χρησιμοποιείται η Μητρόπολη για την εκδήλωση της κριτικής διαμαρτυρίας του συγκροτήματος Pussy Riots. Το ίδιο και με την Κίνα και την απαγόρευση της «πολιτισμικής κριτικής» στην επικράτειά της.
Και τι γίνεται με την επιλεκτική εφαρμογή της αρχής της «κατανόησης» που οδηγεί σε απαγορεύσεις, αφού στην ίδια επικράτεια, τη Γερμανία, όταν θίγεται το συναίσθημα των Μουσουλμάνων ανεβαίνουν τα γράδα της ευαισθησίας, αλλά όταν θίγεται το συναίσθημα των Ελλήνων, αυτών των «απατεώνων στην Ευρωοικογένεια», τα γράδα κατεβαίνουν; Μπορούν, στην ίδια χώρα, ορισμένα «ιερά» να απαγορεύεται να θίγονται και άλλα να επιτρέπεται να κουρελιάζονται; Η ευελιξία αυτή είναι ύποπτη, και μάλιστα για τα γερμανικά δεδομένα της «άτεγκτης» τήρησης των κανόνων….
Όμως, η επιλεκτικότητα στην εφαρμογή της αρχής του σεβασμού του συλλογικού «άλλου», εξηγείται. Δεν πρόκειται για…ατύχημα.
Το πραγματικό κίνητρο της στάσης της γερμανικής κυβέρνησης σε ό,τι αφορά την απαγόρευση της ταινίας ενός κόπτη μετανάστη στις Ηνωμένες Πολιτείες που, όπως συχνά συμβαίνει στην Ιστορία, δεν μπορούσε ποτέ να φανταστεί τον παγκόσμιο απόηχο που θα είχε μια ερασιτεχνική και κακόγουστη σάτιρα για τον ιδρυτή του Ισλάμ, δεν είναι η όψιμη προσχώρηση στην ιδεολογία του πολυπολιτισμού ή της ανεκτικότητας απέναντι στις ειδικές ευαισθησίες των ζηλωτών του Ισλάμ. Αν υπήρχε πραγματικά τέτοιο ενδιαφέρον θα το είχαμε δει από καιρό, κυρίως στην εξωτερική πολιτική, αλλά και στην εσωτερική.
Αν, όμως, οι ζηλωτές αρχίζουν να πυρπολούν τις γερμανικές πρεσβείες σε ασιατικές και αφρικανικές χώρες, αν μουσουλμάνοι καταναλωτές αρχίζουν να μποϋκοτάρουν γερμανικά προϊόντα, αν οι πιστοί δεν επιθυμούν «αγορές» πολεμικού υλικού από γερμανικά εργοστάσια, τότε μπορεί να ανέβουν και τα επιτόκια δανεισμού της Γερμανίας από τις «αγορές», μπορεί να κλυδωνίζεται το βάθρο του ΑΑΑ από τους οίκους αξιολόγησης, μπορεί να μην υπάρχουν πολλές παραγγελίες και να υπάρχουν περισσότερες απολύσεις, μπορεί… μπορεί…
Και στο εσωτερικό; Στο εσωτερικό μπορεί να προκύψουν σκηνές με τη γερμανική αστυνομία να καταδιώκει, να συλλαμβάνει και να δέρνει όχι κομμουνιστές – με αυτό δεν θα υπήρχε πρόβλημα στο «ίματζ» της χώρας – αλλά «ξένους», και μάλιστα Μουσουλμάνους, να κυνηγά διαδηλωτές που καταφεύγουν σε τζαμιά στην Κολωνία και το Βερολίνο, με τα μικρόφωνα να καταγράφουν την ιαχή «Allahu akbar» – και να τρομάξουν οι νοικοκυραίοι για τη μεταφορά τόσης «διαφορετικότητας» μέσα στην επικράτεια.
Με την ευρωπαϊκή ταυτότητα υπάρχει πρόβλημα, και η πιο χαρακτηριστική περίπτωση για να το δει κανείς καθαρά είναι, λόγω παρελθόντος αλλά και λόγω της ισχυρής οικονομίας, η Γερμανία. Οι «αγορές» δεν προσδιορίζουν, πλέον, μόνο την οικονομική πολιτική των ευρωπαϊκών κρατών, δεν ορίζουν μόνο τα περιεχόμενα των Μνημονίων, δεν είναι υπεύθυνες μόνο για την αποδιοργάνωση της κοινωνικής ζωής και για την αποδόμηση των ονείρων εκατομμυρίων νέων στην Ευρώπη, μαζί και της νέας γενιάς των Ελλήνων.
Για τις «αγορές» και τους butler τους από το χώρο της πολιτικής δεν υπάρχουν «ιερά» πράγματα. Ούτε η τιμή του προφήτη, ούτε η αξιοπρέπεια των Ελλήνων ανήκουν σ’ αυτά. Το ότι η γερμανική κυβέρνηση και μέρος της αντιπολίτευσης στη χώρα ευαισθητοποιήθηκαν ξαφνικά μήπως πληγωθούν οι πιστοί του Ισλάμ, αποτελεί την πεμπτουσία της πολιτικής υποκρισίας. Διότι το μόνο «ιερό» που φαίνεται να έχει μείνει πλέον στη νεοφιλελεύθερη Ευρώπη, είναι το όσιο των «αγορών»: το κέρδος.
Τέτοια ταύτιση πολιτικής και τραπεζών, πολιτικής ηγεσίας και οικονομικής ελίτ, είχαμε καιρό να δούμε στην Ευρώπη και πολλοί νομίσαμε ότι η εποχή αυτή ήταν ένα ιστορικό ατύχημα. Λίγοι πρέπει να είναι αυτοί που μπόρεσαν να προβλέψουν ότι κάποια στιγμή οι «αγορές» δεν θα προσδιορίζουν μόνο το επιτόκιο δανεισμού και την πολιτική κουλτούρα της Ευρώπης, αλλά και την ίδια την πολιτική και πολιτισμική της ταυτότητα. Βούληση των σημερινών ευρωπαϊκών ηγεσιών να υπερασπιστούν την ταυτότητα της Ευρώπης, δεν υπάρχει. Ως υπέρμαχος της ευρωπαϊκής ιδέας, πολύ θα ήθελα να διαφωνήσω με τον Grass, όταν έγραφε για τη Ντροπή της Ευρώπης. Διαπιστώνω για μια φορά ακόμη ότι ο νομπελίστας έχει καλύτερα επιχειρήματα, τελικά.
*O Θανάσης Γκότοβος είναι καθηγητης Παιδαγωγικής του Πανεπιστημιου Ιωαννίνων.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου