 |
| Aγία Σοφία Τραπεζούντας |
ΤΟΥ ΠΑΝΟΥ ΘΕΟΔΩΡΙΔΗ
Δημοσιεύτηκε: Παρασκευή, 8 Ιουλίου 2011 | ΑΓΓΕΛΙΟΦΟΡΟΣ
Το όνομα «Τραπεζούντα» είχε στοιχειώσει τα παιδικά μου χρόνια, καθώς, σε σύνοψη και για τους βιαστικούς, αυτήν διάλεγε ο πατέρας μου για να εξηγήσει την καταγωγή της οικογένειας. Τη θυμόμουνα επειδή εκεί κατέληξε ο Ξενοφώντας και ό,τι απόμεινε από τους Μυρίους του. Και για τους Κομνηνούς, τον Αθανάσιο της Λαύρας και τους Υψηλάντες. Επιτέλους, περνάω λίγες ημέρες στους κόλπους της και δηλώνω πως πολλά από αυτά που άκουγα γι' αυτήν ήταν απλώς διαδόσεις. Είναι ένα μοναδικό εμπορικό κεντρο που εκμεταλλεύεται τεράστιες φυτείες τσαγιού και έχει έναν μεγάλο αλιευτικό στόλο. Είναι κυριολεκτικά χτισμένη σε μια ελάχιστη λωρίδα χρήσιμης γης, καθώς τα βουνά κατρακυλούν ώς τη Μαύρη θάλασσα και πλήθος πολυκατοικιών κρέμεται από γκρεμούς και απότομες πλαγιές. Παρά την πολυκοσμία και τις απαιτήσεις της σύγχρονης ζωής, όπως γίνονται αντιληπτές σε μια σημερινή τουρκική πόλη, διαθέτει ένα εξαίσιο απόθεμα από αρχιτεκτονική κληρονομιά για το οποίο ευθύνεται η φιλοτιμία και η εργατικότητα των Ρωμιών που έχτισαν στέρεες, πολύ χαρακτηριστικές αστικές κατοικίες και μνημειώδη δημόσια κτίρια, μια παράδοση που δένει με ένα πλούσιο μεσαιωνικό παρελθόν. Ωστόσο, η Γεωγραφία εντυπωσιάζει κυριαρχικά. Ως γεωγραφικό ανάγλυφο, ο τόπος θυμίζει σε πολλά μια άλλη αρχαία ελληνική αποικία, το Μόνοικον, δηλαδή το Μονακό. Δεν έχει άλλες ομοιότητες βέβαια. Και κάτι άλλο. Η φύση, ένα πράσινο, φωτισμένο παράξενα δέρμα από σφιχτοπλεγμένα φυτά, δέντρα και χλόη, καθώς βοηθάει και το υγρό κλίμα, μπαίνει μέσα στην πόλη, θαρρείς και επιτίθεται στην αστική οργάνωση.
Πολύς κόσμος καλατσεύει τα Ποντιακά στην Τραπεζούντα, μόνον που πρέπει κάποιος να είναι προσεκτικός, επειδή έχουν εγκατασταθεί εδώ αρκετοί από άλλες περιοχές της Τουρκίας μετά το 1923, και εντούτοις κατανοούν το ιδιόλεκτο των Ποντίων, χορεύουν και ενίοτε τραγουδούν ποντιακά. Σε εμάς ο Πόντος φαίνεται στο χάρτη ως μια μαυροθαλασσίτικη γωνιά, αλλά η Τραπεζούντα βρίσκεται σε ένα πανάρχαιο εμπορικό μονοπάτι απ' όπου ξεκίνησε ο Μάρκο Πόλο για την κινεζική του περιπέτεια, ενώ η παρουσία του Καυκάσου και της ομάδας των λαών που περιβάλλουν τις θρυλικές πυλες της Κασπίας είναι παραπάνω από εμφανής.
Δεν έχω επισκεφθεί ακόμη την περιφέρεια, τις ορεινές πατρίδες εκατοντάδων χιλιάδων συμπατριωτών μου, ωστόσο δεν είναι δύσκολο να συνδυάσω τις περιοχές στις οποίες εγκαταστάθηκαν στη Μακεδονία και αλλού, με αυτό το απίστευτο τοπίο των τρεχούμενων νερών και των απάτητων κορυφών, των χειμαδιών και των λιβαδιών που μοιάζουν ανεξάντλητα. Συμφωνώ πως η έκφραση «τόπος μνήμης» είναι στερεοτυπικός, αλλά χαράμι η λογοτεχνία και το έργο του σιναφιού, δεν έχω προσώρας καλύτερη αναφορά να δώσω. Ακόμη μια φορά καταλαβαίνω πόσο το παρελθόν ενός τόπου σφραγίζει το παρόν των ανθρώπων, κι ας μην καταλαβαίνουν πολλές φορές τι συντελεί και αισθάνονται δέσμιοί του. Μην ξεχνάμε πως η Τραπεζούντα και η περιοχή της είναι ένας ενεργός πυρήνας ακμής και έντασης που λαγοκοιμάται. Η λέξη «Ρωσία», για παράδειγμα, δεν ακούγεται πολύ, επειδή όλοι την έχουν στο μυαλό τους εδώ. Δεν είναι πια ένα συνοριακό μέτωπο, όπως παλιά, αλλά οι στρατηγικοί δρόμοι που συμβάλλουν εδώ είναι δυσανάλογα πολλοί για να λησμονηθεί η κρίσιμη μάζα του τόπου.
Αυτά, ως πρόλογος.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου