Οι κίνδυνοι για μία χώρα που εγκαταλείπει το ευρώ

Καθημερινή - 29-11-10    Η κρίση που έχει πλήξει το τελευταίο έτος τις πιο αδύναμες οικονομίες της Ευρωζώνης έχει θέσει πολλά ερωτήματα για τις δυνατότητες και τις μεθόδους ανάκαμψης των χωρών αυτών. Από την αρχή σχεδόν της κρίσης και ειδικότερα της ελληνικής κρίσης, τέθηκε το ερώτημα αν θα έπρεπε να εγκαταλείψουν αυτές οι χώρες το ευρώ. Θα ήταν προτιμότερο λοιπόν για την Ιρλανδία να εγκαταλείψει το πολυπόθητο ευρώ και να επανέλθει στη λίρα; Η ελληνική οικονομία θα ανέκαμπτε πιο γρήγορα με μία νέα δραχμή; Πολλά έχουν γραφτεί για την επιλογή αυτή, ωστόσο παραμένει το ερώτημα πως θα μπορούσε μία χώρα να κάνει μία τέτοια κίνηση και να ανταπεξέλθει στον αντίκτυπο αυτής της απόφασης. Όσο πιο προσεκτικά μελετήσει κανείς το «πως» - σε αντίθεση με το «γιατί» - να εγκαταλείψει μία χώρα το ευρώ, τόσο πιο ξεκάθαρο γίνεται ότι, οι πρακτικές δυσκολίες είναι τεράστιες. Έξοδος κεφαλαίου Προκειμένου μία χώρα να εκδώσει ένα νέο νόμισμα θα πρέπει να μετατρέψει όλες τις καταθέσεις, που σήμερα είναι σε ευρώ, σε συγκεκριμένη ισοτιμία σε μία συγκεκριμένη ημερομηνία. Ωστόσο, οι καταθέτες και οι επιχειρήσεις δεν θα περιμένουν παθητικά μέχρι εκείνη την ημέρα. Μπορεί το ευρώ να βρίσκεται υπό πίεση, ωστόσο να φύγει κανείς από αυτό δεν είναι και η καλύτερη επιλογή, μάλιστα μπορεί να κάνει τα πράγματα χειρότερα. Ο κύριος λόγος για μία χώρα να δημιουργήσει καινούργιο νόμισμα είναι να αυξήσει την ανταγωνιστικότητα της χώρας, κάνοντας τις εξαγωγές της πιο φθηνές. Έτσι, οι όσοι έχουν αποταμιεύσεις και οι επενδυτές θα θεωρήσουν ότι το νέο νόμισμα θα υποτιμηθεί έναντι του ευρώ - πιθανόν μέσα σε ελάχιστο χρονικό διάστημα - έτσι θα θελήσουν να διατηρήσουν τις καταθέσεις τους σε ευρώ ή να τις μεταφέρουν σε κάποιο άλλο σταθερό νόμισμα όπως το δολάριο. Το πρώτο πρακτικό πρόβλημα διαφαίνεται για μία χώρα, που σκέφτεται σοβαρά να εγκαταλείψει το ευρώ είναι τα κεφάλαια που θα φύγουν εκτός συνόρων. Αν μία χώρα λάβει αυτή την απόφαση τότε θα πυροδοτήσει μία μαζική μεταφορά καταθέσεων στο εξωτερικό και θα πλήξει το τραπεζικό σύστημα. Η κυβέρνηση που θα λάβει την απόφαση να εγκαταλείψει το ευρώ, θα προχωρήσει σε άμεσα μέτρα και ελέγχους ώστε να αποτρέψει τη φυγή κεφαλαίου. Οι οικονομολόγοι ωστόσο, δεν είναι σίγουροι ότι αυτά τα μέτρα θα ήταν αποτελεσματικά στην Ευρώπη του 21ου αιώνα. Μήπως όμως η λύση θα ήταν μία κυβέρνηση να προχωρήσει κρυφά στις προετοιμασίες και να ανακοινώσει ξαφνικά τη μετάβαση στο νέο νόμισμα; Ένα τέτοιο μέτρο μπορεί να λειτουργήσει σε ένα απολυταρχικό κράτος, που δεν επιτρέπει κοινοβουλευτικό διάλογο ή άλλες διαδικασίες που προβλέπει μία σύγχρονη δημοκρατία. Είναι γελοία και μόνο η ιδέα ότι θα μπορούσαν να γίνουν οι προετοιμασίες, να τυπωθούν και να διανεμηθούν κρυφά τα χαρτονομίσματα και νομίσματα για την μετάβαση στο καινούργιο νόμισμα. Μία τολμηρή προσέγγιση Οι προβληματικές οικονομίες τις Ευρώπης δυσκολεύονται να βρουν χρήματα για να δανειστούν από τις αγορές. Παρόλα αυτά, ακόμη και αν υποθέσουμε ότι μία χώρα ξεπεράσει τακτικά προβλήματα, ποια θα είναι η οικονομική της θέση αφότου εγκαταλείψει το ευρώ; Θα έχει ένα τεράστιο δημόσιο χρέος που κατά κύριο λόγο θα είναι σε ευρώ. Είναι μεγάλο ρίσκο για ένα κράτος να είναι δεσμευμένο να πληρώνει επιτόκια σε ευρώ, ενώ τα έσοδα από τους φόρους να έρχονται στο καινούργιο νόμισμα. Η εναλλακτική θα ήταν να ανακοινώσει ότι το δημόσιο χρέος θα μετατραπεί στο καινούργιο νόμισμα. Για τους ξένους επενδυτές που έχουν αγοράσει ομόλογα του κράτους, αυτό θα σήμαινε καταστροφή. Επιπλέον, αν η χώρα προσπαθήσει να δανειστεί εκ νέου, τότε θα πρέπει να καταβάλει πρόστιμο τόκου. Προβληματική η έξοδος για τις φτωχές οικονομίες Το αντεπιχείρημα σε αυτό είναι τα παραδείγματα επιτυχημένης μετάβασης στο παρελθόν. Το ευρώ κυκλοφόρησε χωρίς πολλά προβλήματα, παρά την μακροχρόνια προετοιμασία. Τα μάρκα της Ανατολικής Γερμανίας μετατράπηκαν σε δυτικά μάρκα. Ωστόσο, η σημαντική διαφορά σε αυτές τις περιπτώσεις ήταν ότι το νόμισμα στο οποίο μετατράπηκαν οι καταθέσεις θεωρούνταν σταθερό. Δεν υπήρχε η προϋπόθεση για μία φυγή κεφαλαίου. Αυτό υποδεικνύει ότι ένα το θεμελιώδες πρόβλημα είναι η αντικατάσταση ενός αδύναμου νομίσματος με ένα πιο ισχυρό, η πιο πρακτική λύση θα ήταν τα ισχυρότερα μέλη της ευρωζώνης να εγκαταλείψουν το κοινό νόμισμα. Αυτό σημαίνει ότι η Γερμανία θα μπορούσε να φύγει από το ευρώ, αλλά όχι οι πιο φτωχές οικονομίες. www.kathimerini.gr με πληροφορίες από BBC