Δημήτρης Σαραντάκος
Το σημερινό άρθρο το χρωστάω σε μια καλή φίλη που μου έστειλε εδώ και καιρό ένα δημοσίευμα, το οποίο εκείνες τις μέρες αναδημοσιευόταν σε πάμπολλα ιστολόγια, με τον εντυπωσιακό τίτλο «Γραπτό κείμενο 7270 ετών που βρέθηκε στην Καστοριά ανατρέπει τα ιστορικά κατεστημένα» και υπότιτλο «Ανατινάσσεται ο μύθος περί φοινικικού αλφαβήτου». Επειδή το ανοητούργημα αυτό κάνει κύκλους εδώ και καιρό στο Διαδίκτυο και το είχαμε ήδη συζητήσει σε μια ιντερνετική παρέα στα τέλη Νοεμβρίου, λογάριαζα ήδη να γράψω κάτι και έτσι υποσχέθηκα στη φίλη μου, οπότε σήμερα εκπληρώνω την υπόσχεση. Εντωμεταξύ, το ανόητο άρθρο συνεχίζει το ταξίδι του στο ελληνόφωνο Διαδίκτυο, οπότε μπορείτε να το δείτε εδώ σε μια φρέσκια αναδημοσίευση -προσέξτε όμως πώς θα ανοίξετε το λινκ, διότι καθώς «ανατινάσσεται» ο μύθος υπάρχει φόβος να σας χτυπήσουν τα θραύσματα. Εγώ ζήτησα τη βοήθεια πυροτεχνουργού.
Το «γραπτό κείμενο» για το οποίο γίνεται λόγος είναι η περίφημη «πινακίδα του Δισπηλιού», η οποία ήρθε στο φως το 1993 στον λιμναίο οικισμό στο Δισπηλιό της Καστοριάς, στις ανασκαφές που διεύθυνε ο αρχαιολόγος και καθηγητής προϊστορικής αρχαιολογίας του ΑΠΘ Γιώργος Χουρμουζιάδης (επίσης βουλευτής του ΚΚΕ για δύο περιόδους). Πάνω στην πινακίδα αυτή, που χρονολογήθηκε με άνθρακα 14 στο 5260 π.Χ., φαίνονται χαράγματα, τα οποία, κατά τον καθηγητή Χουρμουζιάδη, αποτελούν «γραπτό κώδικα επικοινωνίας», «μια προσπάθεια επικοινωνίας του νεολιθικού ανθρώπου που ελπίζουμε κάποτε να ερμηνεύσουμε» (συνέντευξη στη Χαρά Κιοσσέ, στο Βήμα, 1.8.1999, την έχω ανεβάσει εδώ γιατί δεν υπάρχει πλέον ονλάιν).
Η πινακίδα ήταν ξύλινη και το ξύλο είναι κατεξοχήν φθαρτό υλικό. Αν διατηρήθηκε τόσες χιλιάδες χρόνια, αυτό οφείλεται στο ότι ήταν χωμένη μέσα στη λάσπη της λίμνης, υπό αναερόβιες συνθήκες. Όπως έχει συμβεί με πάρα πολλά παρόμοια ευρήματα, μόλις εκτέθηκε σε περιβάλλον πλούσιο σε οξυγόνο, υπέστη φθορές. Η πινακίδα βρίσκεται λοιπόν υπό συντήρηση και δεν έχει «δημοσιευτεί» όπως νομίζω ότι είναι η αρχαιολογική ορολογία. Ωστόσο, έχουμε φωτογραφία της, σαν κι αυτήν που βλέπετε αριστερά, και που την έχω πάρει από άρθρο του φίλου Χ. Μαραβέλια στον Πολίτη (Οκτώβριος 2006), ο οποίος την είχε πάρει από το βιβλίο Δισπηλιό: 7500 χρόνια μετά (University Studio Press, 2002) που έχει εκδοθεί με επιμέλεια του Γ. Χουρμουζιάδη.
(Παραθέτω αυτή τη φωτογραφία γιατί μου φαίνεται πιο ευκρινής. Δείτε και εδώ, μια άλλη λήψη).
Η ανακοίνωση για την εύρεση της «πινακίδας» έγινε τον Φεβρουάριο του 1994, σε αρχαιολογικό συνέδριο αφιερωμένο στο ανασκαφικό έργο στη Β. Ελλάδα. Τότε, ο Γ. Χουρμουζιάδης παρουσίασε και οκτώ από τα σύμβολα που διέκρινε πάνω στην πινακίδα. (Έχω ανεβάσει εδώ το σχετικό ρεπορτάζ από τα Νέα, 15.2.1994). Ακολούθησε ένα πρώτο βιβλίο του (Το Δισπηλιό Καστοριάς – ένας λιμναίος προϊστορικός οικισμός, 1996), όπου παρατίθενται 11 σήματα από την πινακίδα, σε αντιπαραβολή με σύμβολα της Γραμμικής Α και Β. Είναι η εικόνα αριστερά, παρμένη από την ελληνική Βικιπαίδεια. Τα σήματα του Δισπηλιού είναι η πρώτη στήλη.
Αν προσέξετε τις δύο φωτογραφίες, δεν είναι φανερό πού ακριβώς εντόπισε ο κ. καθηγητής το καθένα από τα 11 συμβολα που διέκρινε. Η πινακίδα φαίνεται γεμάτη από χαράγματα και είναι απορίας άξιον πώς ξεχώρισε αυτά τα 11. Μάλιστα, όπως παρατηρεί ο Χ. Μαραβέλιας στο άρθρο που προανέφερα, καταχρηστικά κάνουμε λόγο για «πινακίδα», όρο που υποβάλλει την ιδέα ότι βρέθηκε μια επιφάνεια προορισμένη για γραφή, ενώ στο γυμνό μάτι το εύρημα μοιάζει περισσότερο με ένα κομμάτι ξύλο που έχει πάνω του χαράγματα.
Εννοείται ότι η ανακοίνωση για την πινακίδα, πέρα από τις συνήθεις δημοσιογραφικές υπερβολές, έγινε δεκτή με εκστατικές ιαχές από τα έντυπα του ελληνοκεντρικού (και ελληνοβαρεμένου) χώρου, που προεξόφλησαν ότι η πινακίδα, αφού βρέθηκε σε ελλαδικό χώρο (έστω και στις παρυφές του), αυτονόητα θα κρύβει ελληνική γλώσσα. Η κυρία Τζιροπούλου απεφάνθη: Θεωρείται βέβαιο, ότι σαν διαβασθή ο «φθεγγόμενος πίναξ» της Καστοριάς, η ελληνική γλώσσα θα κερδίση αυταπόδεικτα τουλάχιστον 3 επί πλέον χιλιετίες (Πώς η ελληνική γονιμοποίησε τον ευρωπαϊκό λόγο, σελ. 20). Ο Δαυλός, που τότε γνώριζε μέρες δόξας, έσπευσε να πανηγυρίσει (η ελαφρά ασυνταξία του παραθέματος ας αποδοθεί στη συγκίνηση): «Ανεξαρτήτως του χαρακτηρισμού της (οπωσδήποτε ελληνικής) γραφής που είναι χαραγμένη σ’ αυτήν και της αποκρυπτογραφήσεώς της η ανακάλυψή της συντρίβει κυριολεκτικά όλες τις θεωρίες της δογματικής ψευτοεπιστήμης στους τομείς προτεραιότητα πολιτισμού, απώτερη Ελληνική ιστορία, γλωσσολογία, ιστορία της γραφής, ‘θεωρίες’ όπως του φοινικισμού, του ινδοευρωπαϊσμού κ.λπ. και αναδεικνύει την Ελλάδα ως μοναδική πανάρχαιη κοιτίδα του πολιτισμού» (Δαυλός, τ. 147, Μάρτιος 1994, υπάρχει και ονλάιν κάπου). Μάλιστα, στο ίδιο τεύχος, ένας μελετητής ονόματι Καλλίμαχος Διογένους (όχι παίζουμε) «διάβασε» την πινακίδα ως εξής: ΤΑ ΚΑΣΝΤΟΡΑ ΘΕΣΠΡΑΕ ΛΙΜΝΕ ΔΥΣΙ ΗΡΩΕ, που σημαίνει τάχα «Στον Κάστορα της Θεσπρωτίας των δυο λιμνών τον ήρωα». Πώς τη διάβασε; Αντιστοιχίζοντας τα σύμβολα της πινακίδας με σύμβολα της Γραμμικής Α΄. Η μικρή λεπτομέρεια, ότι η Γραμμική Α΄ δεν έχει διαβαστεί ακόμα, δεν τον ενόχλησε.
Και πράγματι, από τότε, όλοι οι ελληνοκεντρικοί, όπως και ο κ. Γιώργος Εχέδωρος που υπογράφει το τελευταίο πόνημα, χρησιμοποιούν την πινακίδα σαν επιχείρημα για να… ανατινάξουν την κοινώς αποδεκτή θεωρία ότι το ελληνικό αλφάβητο προέρχεται από φοινικικά συλλαβάρια. Μάλιστα, η είδηση ότι η πινακίδα υπέστη φθορές (κάτι μάλλον αναμενόμενο) εντάσσεται πολύ ωραία στη συνωμοσιολογική νοοτροπία τέτοιων χώρων. Όπως εύγλωττα αν και κάπως ασύντακτα γράφει ο κ. Εχέδωρος, αν δεν καταστρεφόταν η πινακίδα, «Θα ανατρέπονταν δηλαδή η θεωρία πως οι Έλληνες- όπως μας διδάσκουν- έλαβαν και αυτοί, το φως εξ …ανατολάς ( από βαβυλώνιους, σουμέριους, φοίνικες κλπ. !!) και θα έπρεπε να καλύψουν το μεγάλο κενό των τεσσάρων χιλιάδων χρόνων, όταν δηλαδή, οι ανατολικοί λαοί εκφράζονταν με ιδεογράμματα, οι Έλληνες έγραφαν με συλλαβές όπως σήμερα…» (Πέρα από το «εξ ανατολάς», λέτε οι Έλληνες σήμερα να γράφουν με συλλαβές; αλλά ας το προσπεράσουμε).
Νομίζω ότι οι ελληνοκεντρικοί κάνουν εδώ τρία λογικά άλματα, γι’ αυτό και μιλάω στον τίτλο για άλμα τριπλούν, αλλά πρώτα θέλω να πω κάτι για τον κ. Χουρμουζιάδη. Όποιος παρατηρήσει, στη σειρά, τις δηλώσεις του, θα δει ότι αρχικά, ενώ είναι γενικά προσεκτικός, αφήνεται να παρασυρθεί από τον ενθουσιασμό του. Έτσι, στο συνέδριο του 1994 αποφαίνεται, κάπως τολμηρά, ότι η πινακίδα «Είναι το μοναδικό έγγραφο-εύρημα όπου τα σήματα του δεν έχουν ιδεογραφικό χαρακτήρα (με μορφές ανθρώπων, ζώων, του ήλιου κ.ά.) και παρουσιάζουν προχωρημένο χαρακτήρα αφαίρεσης, άρα είναι προϊόν διανοητικής επεξεργασίας». Όμως, σε επόμενες τοποθετήσεις είναι σαφώς πιο συγκρατημένος, μιλώντας για «γραπτό κώδικα επικοινωνίας για τους κτηνοτρόφους και τους ψαράδες …. [με] αντίστοιχα ευρήματα στη Βόρεια Βαλκανική» (Ελευθεροτυπία, 1997) και για «μια προσπάθεια επικοινωνίας του νεολιθικού ανθρώπου που ελπίζουμε κάποτε να ερμηνεύσουμε» (Βήμα, 1999). Στην πιο πρόσφατη τοποθέτησή του (Νοέμβρ. 2009), είναι ακόμα πιο κατηγορηματικός: Ό,τι έχει γραφεί για την πινακίδα είναι βλακεία, με μεγάλο Βήτα και δύο γραμμές από κάτω! Μερικοί διάβασαν και το όνομα της Καστοριάς εκεί μέσα… Αυτό δεν είναι βλακεία… Αν υπάρχει ιεράρχηση είναι ηλιθιότητα!
Επίσης, πρέπει να πω ότι ο Γ. Χουρμουζιάδης από την πρώτη στιγμή υπογράμμιζε ότι είναι απίθανο να διαβαστεί η πινακίδα, διότι, όπως εύστοχα λέει σε μια συνέντευξή του (Βήμα, 1999): «για να αποκρυπτογραφήσει κανείς ένα κείμενο πρέπει δίπλα στα “σήματα” ή στα ιδεογράμματα να υπάρχει και κάτι το οποίο να του είναι ήδη γνωστό, όπως συνέβη με τον Σαμπολιόν και τη Ροζέτα, όπου επάνω στην πέτρα ήταν χαραγμένα σε αντιστοιχία τρία κείμενα: το ιερογλυφικό, το ελληνιστικό και το δημοτικό. Στην έφυδρη όμως πινακίδα του Δισπηλιού, στην πινακίδα δηλαδή που παρέμεινε στον βυθό της λίμνης 7.500 χρόνια, δεν υπάρχει τέτοιο πράγμα».
Από τη Βικιπαίδεια. Πήλινο φυλαχτό με… προϊστορικά ρουμάνικα.
Ο ελληνοκεντρικός θα σκεφτεί ότι κάποια σκοτεινά ανθελληνικά κέντρα ανάγκασαν τον κ. Χουρμουζιάδη να ανασκευάσει τις δηλώσεις του, αλλά βέβαια πολύ πιο λογικό είναι να σκεφτούμε πως όταν πέρασε ο πρώτος ενθουσιασμός είδε το εύρημά του στις κανονικές του διαστάσεις. Και λέω για κανονικές διαστάσεις, επειδή παρόμοιες ενεπίγραφες πινακίδες, της ίδιας πάνω κάτω εποχής, δεν είναι πολύ σπάνιες -ο ίδιος ο κ. Χουρμουζιάδης, στην αρχική ακόμα ανακοίνωσή του είχε κάνει λόγο για «παλαιοευρωπαϊκή γραφή», διότι ξέρει ότι παρόμοιες πινακίδες, και μάλιστα πήλινες, έχουν βρεθεί στην Ταρτάρια, στη Ρουμανία (χρονολογούνται στο 5400 πΧ), καθώς και στη Γραντέσνιτσα της Βουλγαρίας (στην 5η χιλιετία πΧ), που μάλιστα κάποιος ισχυρίστηκε ότι τα διάβασε (έχει και στη Βουλγαρία απατεώνες). Αλλά και σε όλη την Ευρώπη έχουν βρεθεί παρόμοια σύμβολα σε πολύ παλιές χρονολογίες, κάτι που οδηγεί πολλούς επιστήμονες να υποθέσουν ότι τα σύμβολα στις βραχογραφίες, σε πολύ παλιότερες εποχές (30.000 χρόνια πριν και πάνω) αποτελούν ίχνη των απαρχών ενός συστήματος γραφής, αφού κάποια από τα σύμβολα αυτά επαναλαμβάνονται σε πολλές τοποθεσίες σε ολόκληρη την Ευρώπη. (Το θέμα είναι πολύ ενδιαφέρον, αλλά ξεφεύγει από το άρθρο μας. Δείτε πάντως έναν ιστότοπο που περιλαμβάνει τις εργασίες της Genevieve von Petzinger). Βέβαια, μιλάμε για ιδεογραφικά σύμβολα, όχι για «γράμματα».
Να δεχτούμε, για χάρη της συζήτησης, ότι τα χαράγματα που υπάρχουν πάνω στην πινακίδα του Δισπηλιού δεν είναι τυχαία χτυπήματα, αλλά συνειδητή προσπάθεια χάραξης συμβόλων. Ακόμα και έτσι, οι ελληνοκεντρικοί κάνουν ένα τριπλό λογικό άλμα.
Πρώτο σκέλος του άλματος: Υποστηρίζουν ότι δεν έχουμε απλά σύμβολα αλλά γράμματα που εντάσσονται σε αλφάβητο ή συλλαβάριο, πριν από εφτά χιλιετίες, όταν, κατά την κοινώς παραδεκτή άποψη, για να επινοηθεί (και όχι απλώς να υιοθετηθεί) αλφάβητο, συλλαβάριο, σύνολο λογογραμμάτων ή άλλο κωδικοποιημένο σύστημα γραπτών συμβόλων, κύριο προαπαιτούμενο είναι ένα σύστημα εξουσίας με ανάγκη να τηρεί αρχεία κειμένων και αριθμών. Ένα τέτοιο σύστημα βέβαια συνδέεται με την καλλιέργεια γης και τη ζωή στις πόλεις, αλλά συνδέεται και με το μακρινό εμπόριο, την ανταλλαγή δυναστικών πολυτελών δώρων, την ύπαρξη θησαυροφυλακίων κ.ά. Σύμφωνα με την κοινώς αποδεκτή άποψη, αυτό συνέβη πρώτη φορά στην ιστορία της ανθρωπότητας περί το 3300 πΧ στη Μεσοποταμία. Το 5300 πΧ δεν υπήρχαν οι συνθήκες, ούτε η ανάγκη για να επινοηθεί το αλφάβητο.
Δεύτερο σκέλος του άλματος, που θα κέρδιζε χρυσό ολυμπιακό μετάλλιο: Αφού η πινακίδα βρέθηκε σε ελλαδικό χώρο, αυταπόδεικτα (κι ας μην έχει αποκρυπτογραφηθεί) αποτυπώνει ελληνική γλώσσα! Με την ίδια λογική, οι πινακίδες της Ταρτάρια αποτυπώνουν προϊστορικά ρουμάνικα. Μα, θα μου πείτε, αυτό είναι παράλογο διότι ξέρουμε ότι η ρουμάνικη γλώσσα γεννήθηκε σαν μετεξέλιξη της λατινικής, τoυς πρώτους μεταχριστιανικούς αιώνες. Σύμφωνοι, αλλά ξέρουμε επίσης, και από την ίδια πηγή, δηλαδή από την κοινώς αποδεκτή επιστήμη της γλωσσολογίας, ότι ελληνικά δεν υπήρχαν το 5.000 π.Χ., ότι η πρωτοελληνική τοποθετείται στην τρίτη χιλιετία π.Χ. Το να θεωρείται ελληνική η γλώσσα (των υποτιθέμενων γραμμάτων) επειδή η πινακίδα βρέθηκε σε ελλαδικό χώρο είναι εξίσου αφελές όσο με το να χαρακτηρίσουμε, έστω, «αρχαίους Καλλιθεάτες» τους σκελετούς που βρέθηκαν στις ανασκαφές του σταθμού Φιξ του μετρό (εκτός αν βρέθηκαν από την άλλη μεριά της Συγγρού, οπότε είναι αρχαίοι Δουργουτιώτες). Διότι, για να τα λέμε όλα, η άποψη που είχαν κάποιοι αρχαίοι Έλληνες για την αυτοχθονία τους, δεν ισχύει, σύμφωνα με τα ευρήματα της σημερινής επιστήμης. (Πάντως, δεν είμαστε μόνοι μας στις εθνικιστικές βλακείες: διαβάζω ότι ένας τζιροπουλοειδής από την πΓΔΜ, ονόματι Βασίλ Ίλιοφ, θεώρησε την πινακίδα του Δισπηλιού δείγμα πρωτομακεδονικής γραφής, αλλά όχι τόσο παλιό αφού ο ίδιος πρόσφατα ανακοίνωσε ότι βρήκε μακεδονική γραφή ηλικίας 102.000 ετών -βλέπετε, όταν καυχησιολογούν ψαράδες, κυνηγοί και εθνικιστές, βγαίνει χαμένος εκείνος που μιλάει πρώτος, αφού ο δεύτερος μπορεί πάντα να πλειοδοτήσει).
Το τρίτο σκέλος του άλματος είναι να υποθέτουμε ότι, ακόμα κι αν το 5200 πΧ υπήρχε κάποιο ελληνικό αλφάβητο στη σημερινή Καστοριά, από αυτό προήλθαν η Γραμμική Α’ και Β’ και το αρχαίο ελληνικό αλφάβητο (και ότι έτσι… ανατινάζεται η θεωρία της φοινικικής προέλευσης). Κι αυτό είναι αρκετά μεγάλο άλμα, αφού πηδάει πάνω από 4 χιλιετίες χωρίς καμιά ένδειξη αλφαβήτου στον ελλαδικό χώρο. Αν υπήρχε (ελληνικό ή άλλο) αλφάβητο όλες αυτές τις χιλιετίες, πώς έγινε και δεν άφησε κανένα ίχνος;
Γι’ αυτό το λόγο πιστεύω ότι όσα γράφτηκαν για την πινακίδα του Δισπηλιού από τους ελληνοκεντρικούς είναι «άλμα τριπλούν» της ελληναράδικης παραγλωσσολογίας: Δεν υπάρχει καμιά απόδειξη ότι τα χαράγματα της πινακίδας αποτελούν σύμβολα που ανήκουν σε αλφάβητο, πολύ δε περισσότερο σε ελληνικό αλφάβητο, σε μια εποχή όπου ούτε Έλληνες υπήρχαν, ούτε αλφάβητα, και κατά συνέπεια η θεωρία για τη φοινικική προέλευση του ελληνικού αλφαβήτου παραμένει σε ισχύ και γίνεται αποδεκτή από όλους τους επιστήμονες.
Εξίσου αβάσιμα είναι και τα άλλα που περιλαμβάνονται στο κείμενο του Γ. Εχέδωρου, ότι τάχα για να δημιουργηθεί γλώσσα εκατοντάδων χιλιάδων λημμάτων «απαιτείται γλωσσική προϊστορία τουλάχιστον 10.000 ετών (σύμφωνα με επίσημη αμερικανική γλωσσολογική έκθεση)» -τέτοια έκθεση δεν υπάρχει και γι΄ αυτό φυσικά η παραπομπή είναι τόσο νεφελώδης, για να κρύψει την απατεωνιά. Όμως, επειδή έχω ήδη πει πολλά δεν θα επιμείνω περισσότερο σε αυτό το σκέλος της ανασκευής των ελληναράδικων φαντασιώσεων, διότι γκουγκλίζοντας βρήκα ένα πολύ καλό άρθρο που απαντάει πολύ αναλυτικά στο γλωσσικό σκέλος, οπότε σας παραπέμπω εκεί. Ίσως μάλιστα να αρκούσε η εκτίμηση του Γ. Χουρμουζιάδη, που χαρακτήρισε όσα ελληνοκεντρικά γράφτηκαν για την πινακίδα «βλακεία, με μεγάλο Βήτα και δύο γραμμές από κάτω! » -αλλά δεν ξέρω πώς βγαίνουν οι δυο γραμμές στην οθόνη.
ΥΓ: Κάποια στοιχεία του άρθρου έχουν αντληθεί από συζήτηση με τη φίλη καθηγήτρια Μαριάννα Κατσογιάννου, που την ευχαριστώ πολύ.
ΥΓ2: Το τελευταίο λινκ του άρθρου (προς το «πολύ καλό άρθρο») ήταν λάθος, το διόρθωσα όμως νωρίς.
http://sarantakos.wordpress.com/2013/03/04/dispilio/
Δική μου υποσημείωση (ΜΗΜ) - η επίθεση στον Γιώργο Εχέδωρο μου φαίνεται άδικη αλλά δεν θα ειπεισέλθω στις λεπτομέρειες εδώ, αφού δεν τις γνωρίζω κάν.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου