Ο κ. Νταβούτογλου ρεμβάζων

Toυ Kωστα Iορδανιδη
http://www.kathimerini.gr/4dcgi/_w_articles_kathpolitics_2_13/03/2011_1294682

 Φιλότιμη η προσπάθεια του Τούρκου υπουργού Εξωτερικών κ. Αχμέτ Νταβούτογλου να αναθεωρήσει τη διαχωριστική γραμμή Ανατολής και Δύσεως εντάσσοντας τη χώρα του και την Ελλάδα στην ίδια γεωπολιτική και πολιτιστική ενότητα, στο ενδιαφέρον άρθρο του που δημοσιεύθηκε στην «Κ» την Πέμπτη.
Η προσέγγιση δεν είναι νέα. Κάτι ανάλογο είχε επιχειρήσει, με τρόπο λιγότερο θεωρητικό, και ο διατελέσας πρωθυπουργός και πρόεδρος της Τουρκίας Τουργκούτ Οζάλ, όταν στα μέσα της δεκαετίας του ’80 είχε υποστηρίξει ότι η Ελλάδα και η Τουρκία ήταν λίγο-πολύ ισοβαρή παράγωγα της διαλύσεως της οθωμανικής αυτοκρατορίας.
Σφάλλει ο κ. Νταβούτογλου όταν υποστηρίζει ότι «η αντίληψη της αντιπαλότητος είναι ένα σχετικώς νέο φαινόμενο στις σχέσεις της Ελλάδος και της Τουρκίας». Αντίθετα, υπήρξε κατ’ εξοχήν προσδιοριστικό στοιχείο από την Επανάσταση του 1821 και εξής. Ηδη από το 1844, η αντιπαλότητα αυτή εντάχθηκε στο πλαίσιο μιας σαφέστατης διακρίσεως ανάμεσα στη Δύση και στην Ανατολή, με την ομιλία του Ιωάννη Κωλέττη στη Βουλή, όπου και η πρώτη διατύπωση της Μεγάλης Ιδέας.
«Διά την γεωγραφικήν της θέσιν η Ελλάς (...) έχουσα εκ μεν δεξιών την Ανατολήν, εξ αριστερών δε την Δύσιν, προώρισται ώστε διά μεν της πτώσεως αυτής να φωτίση την Δύσιν, διά δε της αναγεννήσεως την Ανατολήν». Εκτοτε και επί σειρά ετών στόχος ήταν να αποτελέσει η Ελλάς «το πρότυπον Βασίλειον της Δύσεως εις την Ανατολήν».
Προφανώς ο κ. Νταβούτογλου αναφέρεται στη συνύπαρξη του γένους των Ελλήνων μαζί με άλλες εθνότητες, στο πλαίσιο της οθωμανικής αυτοκρατορίας, και ορθώς επισημαίνει ότι «κανείς δεν μπορεί να αρνηθεί τη μεγάλη επιρροή που άσκησαν οι Φαναριώτες στην οθωμανική διοίκηση, πρωτίστως στην οθωμανική διπλωματία και το εμπόριο».
Οντως η οθωμανική αυτοκρατορία υπήρξε πολυεθνής και ανεκτικότερη κατά πολύ, από ορισμένες απόψεις, εν σχέσει με άλλες αυτοκρατορίες. Υπήρξε και καινοτόμος ως προς το σύστημα που δημιούργησε. Ηδη από τον 16ο αιώνα, οι πρέσβεις της Βενετίας στην Κωνσταντινούπολη –οι οξυδερκέστεροι παρατηρητές της Δύσεως στην Ανατολή– δεν μπορούσαν να κρύψουν την έκπληξή τους μπροστά στο μοναδικό φαινόμενο διοικήσεως μιας αυτοκρατορίας από εξισλαμισθέντες χριστιανούς ή ακόμη και χριστιανούς, με αμέτοχο σχεδόν το έθνος των Τούρκων. Ο στρατός και η ανώτατη υπαλληλία αποτελούνταν από εξισλαμισθέντες χριστιανούς και η αυτοκρατορία έφερε το όνομα του ιδρυτού της δυναστείας Οσμάν ή Οτομάν, ενώ ο όρος Τούρκος ήταν υποτιμητικός, και για τον λόγο αυτόν προσφιλής στη Δύση.
Υποστηρίζουν ορισμένοι ότι ο κ. Νταβούτογλου εμφορείται από οθωμανικές αντιλήψεις. Αλλά οθωμανική αυτοκρατορία –παλιά ή νέα– προϋποθέτει κράτος πολυεθνικό και φυσικά σουλτάνο, που ακόμη και στη φάση της πλέον οικτράς παρακμής ήταν το σημείο αναφοράς των υπηκόων του. Πιθανόν ο κ. Νταβούτογλου να οραματίζεται μία κοινοπολιτεία με κεντρικό ρόλο στην Τουρκία και σε αυτό το πλαίσιο απευθύνει πρόσκληση προς την Ελλάδα. Δεν θα αντιδράσουμε αγενώς και εσπευσμένα. Ας διατυπώσει πρόταση λεπτομερή και περιεκτική. Προς το παρόν διαπιστώνουμε ότι απλώς ζητεί από την Ελλάδα να αποδεχθεί τις πάγιες απαιτήσεις της Τουρκίας.